SYNART

OVER DE INSTALLATIE

Arc de l’Europe, een triomfboog opgebouwd uit blauwe Europalletten,is het resultaat van een zoektocht naar een supranationaal symbool dat in staat is om de werking van de Europese Unie te belichamen. Net als de werken van Sol Lewitt is de Arc de l’Europe in de eerste plaats een concept. Jason Slabbynck (architect) bepaalde het materiaal, de opbouwwijze, de vorm en de schaal van een installatie die op gelijk welke plaats in Europa opgebouwd en terug afgebroken kan worden. Benjamien Lycke (componist) schreef de handleiding voor een performance die onder en rond deze installatie kan plaatsvinden. De eerste uitvoering van Arc de l’Europe vond plaats in de haven van Brugge in het kader van het kunstenfestival KONVOOI.

Het Europese project staat de laatste jaren steeds meer onder druk. Veel mensen, zelfs hele natiestaten, voelen zich bedreigd door deze supranationale structuur. Aangezien er nauwelijks een Europees openbaar forum is, is men vaak slecht op de hoogte van de verwezenlijkingen van de Europese Unie. ‘Fake-news’ en desinformatie – verspreid door extreemrechtse politici – creëren een klimaat van wantrouwen. Dit kan echter worden tegengegaan door de resultaten van de Europese Unie naar de oppervlakte te brengen. In de machinekamers van onze samenleving – de plaatsen waar goederen worden verhandeld tussen de Europese natiestaten – zijn de verwezenlijkingen van de Europese Unie het best zichtbaar. Als er bijvoorbeeld geen gestandaardiseerde pallets zouden zijn, zouden onze havens veel ongemak ondervinden, wat zou resulteren in hogere prijzen voor consumenten.

Europallets (officieel: EUR-pallet) zijn houten pallets waarvan de afmetingen en specificaties zijn vastgelegd door de ‘European Pallet Association’. Ze meten 800 mm x 1200 mm x 144 mm en zijn gemaakt van aan elkaar genageld hout. Europallets circuleren in een uitwisselingssysteem dat de Europese spoorwegmaatschappijen in het midden van de twintigste eeuw hebben opgezet. De invoering van Europallets reduceerde de laad- en losstijd met maar liefst 90%. Sommige Europallets behouden hun natuurlijke houtkleur, andere zijn signaalblauw geverfd. In een breder perspectief zijn Europallets het perfecte symbool voor het Europese project: opgelegd door een bureaucratisch apparaat, maakt de standaardisatie het mogelijk goederen gemakkelijk tussen verschillende landen te verplaatsen en zo beter samen te werken.

Arc de l’Europe gebruikt Europallets als bouwblokken voor een architecturale sculptuur die, wat de vorm betreft, een herwerking is van de Parijse Arc de Triomphe (maar dan twaalf keer kleiner). Voor een realisatie van Arc de l’Europe zijn er in totaal 170 Europallets nodig die bij de meeste transportbedrijven uitgeleend kunnen worden en achteraf teruggebracht (Europallets circuleren in een soort van statiegeldsysteem). Op deze manier blijft zowel de ecologische voetafdruk als ook de kost van een realisatie minimaal.

Arc de l’Europe is echter meer dan een stille evocatie van Europa’s verwezenlijkingen: de installatie communiceert ook met voorbijgangers door middel van een welbepaalde afloop aan performances die onder de triomfboog plaatsvinden. De Belgische componist Benjamien Lycke herorkestreerde het Europese volkslied (de melodie van het vierde deel van Beethovens Negende Symfonie) voor vier muzikanten. In een eerste performance voeren zij, opgesteld onder de triomfboog, het Europese volkslied uit op trombone. In een tweede performance, spelen zij de opgenomen eerste performance af en voegen met synthesizers een laag toe. In een derde performance laten zij de gecombineerde soundtrack van de eerste en tweede performance met luidsprekers afspelen. Deze performance cyclus thematiseert de automatisering van arbeid, iets waar Europa – en havens in het bijzonder – vandaag mee geconfronteerd wordt. Automatisering bevraagt de plaats van mensen in het al dan niet creatieve proces van het maken en transporteren van goederen.

Arc de l’Europe heeft als doel om de publieke ruimte te activeren en te stimuleren. De muzikanten, gekeeld in blauwe veiligheidshesjes (een verwijzing naar de ‘gele hesjes’-beweging die in 2019 de Parijse Arc de Triomphe beschadigden) hebben de expliciete opgave het publiek te adresseren. Op momenten waarop er geen performances plaatsvinden kan het publiek onder de boog een gele ster ontdekken die in staat is om – als er mensen in de buurt zijn – een 8-bit versie van het Europese volkslied af te spelen. De ster is in twee opzichten de sluitsteen van de Arc de l’Europe: zowel van de fysieke installatie (de sluitsteen van de triomfboog) als van de performance (de vierde performance, de voltooiing van de automatisering, de afwezigheid van de performers). De materialiteit van het plastic en de kwaliteit van het geluid staan in contrast met de ruwe esthetiek van de houten herbruikbare paletten en de finesse van de muzikale uitvoeringen.

TEAM

Ontwerp: Jason Slabbynck (Studio mxmxm)
Muziek: Benjamien Lycke
Techniek: Lukas Proot
Onderdeel van: Kunstenfestival KONVOOI georganiseerd door Het Entrepot

PERS

KONVOOI – editorial – Subbacultcha
Bruggeling brengt hommage aan haven en Europa tijdens KONVOOI
Interview met curator Jason Slabbynck van Studio mxmxm (podcast)

Foto’s: Jason Slabbynck en Jordan Slabbynck